(Denken en wetenschap in onze cultuur / Kerkleiding adopteert Plato)
Het Griekse denken wordt de nieuwe norm
Nieuw 14/03/2002
Samenvatting: De vervolging door de Joden en de noodzaak tot openlijke verdediging van het christendom veroorzaakte een afwending alles wat Joods was, en een toewending van de christelijke leiders naar het Griekse denken. Daar dacht men de logica en de argumentatie te vinden om beide vijanden te kunnen bestrijden.
Het christendom had het in de Grieks-Romeinse wereld zwaar te verduren. Niet alleen door vervolgingen, maar ook intellectueel. Men had daar nooit zo veel met de Joden en hun Bijbel op gehad, maar de christenen stelden al die zaken nog veel indringender aan de orde. En dat was nogal irritant! Het was dus nodig om antwoorden te geven op de serieuze vragen vanuit de omringende cultuur. Dit werk kon nauwelijks worden gedaan door de gewone gemeenteleden, die hadden daarvoor niet de gelegenheid en meestal ook niet voldoende opleiding en inzicht. En dus werd dit werk verricht door de leiders: de bisschoppen en bepaalde personen, die men kerkvaders is gaan noemen. En deze mensen waren opgeleid in die Griekse cultuur. Hen was het platonische denken met de paplepel ingegeven. En zij hadden werkelijk weinig neiging om steun te zoeken bij de Joodse cultuur. Daarvan hadden zij genoeg narigheid ondervonden.
Men zocht dus nu in die Griekse denkwereld naar bronnen die de discussie met de tegenstanders in die maatschappij wat zou kunnen ondersteunen. Je moet je immers ten opzichte van die mensen verstaanbaar maken. En hoe gaat dat eenvoudiger dan hun taal te spreken! Duidelijk toch? En zo’n bron leek er inderdaad te zijn: de denker Plato had allerlei dingen beweerd, die qua klank wel leken op wat het nieuwe testament leerde. En Plato had aanzien in die wereld. En zo begonnen die mannen de Bijbel uit te leggen in platonische terminologie. Het klonk dan bijna eender. Alleen… die eender klinkende woorden kregen zo bijna geruisloos wel een totaal andere betekenis. In de tabel op de volgende pagina staan enkele voorbeelden.